Dit wordt ons elektriciteitsnetwerk van de toekomst

Voordat we vertellen wat die toekomstbestendige elektriciteitsvoorziening inhoudt, eerst ‘een lesje schakelstations’. Nederland telt honderden 110/150 kV schakelstations, die zorgen voor stroomvoorziening in de omliggende regio’s. We hebben twee typen installaties: air insulated stations (AIS) en gas insulated stations (GIS). Air insulated wil zeggen dat lucht voorkomt dat we met de spanning in contact komen, bijvoorbeeld doordat de kabels aan masten in de lucht hangen. Bij GIS wordt de spanning met een speciaal gas geïsoleerd. Dankzij dat gas kunnen de geleiders dichter bij elkaar komen, dus die stations zijn aanzienlijk kleiner. Een nadeel van het gas is dat het giftig is. Bovendien is het een broeikasgas: slecht voor het milieu.

“Zouden we niets doen, dan kan de levering van stroom in gevaar komen”

Toe aan pensioen

Zo’n honderdvijftig schakelstations zijn – laten we het maar zeggen zoals het is – oud en aan vervanging toe. Dat heeft niet alleen met hun leeftijd te maken, maar ook met onze eisen van vandaag de dag. Energieopwekking via parken met zonnepanelen en windmolens, een grote energieafname door datacenters, steeds meer particulieren met zonnepanelen op hun dak die energie terugleveren aan het net, elektrische auto’s; daarvoor zijn robuuste schakelstations nodig. Zouden we niets doen, dan kan de levering van stroom in gevaar komen.

Eerst testen

Werk aan de winkel dus. TenneT wil de oude stations in een tijdsbestek van tien jaar vervangen. Dat gebeurt zeer weloverwogen, startend met proof of concepts. TenneT heeft de markt gevraagd een nieuw concept te bedenken, zowel voor AIS als voor GIS. Die concepten worden op een aantal stations getest. Het concept dat het beste werkt, gebruiken we voor de schakelstations in de rest van Nederland. We willen de stroomvoorziening immers niet in gevaar brengen door te gaan pionieren. Bij de tender voor de eerste fase kwam Strukton als een van de winnaars uit de bus, zowel voor AIS als GIS. Afgelopen zomer zetten we de handtekeningen onder het contract voor uitvoering en realisatie. Eind volgend jaar moet de ‘ommezwaai’ helemaal voltooid zijn. 

“Het dak kan van het gebouw af, zodat we de GIS er in zijn geheel in kunnen hijsen”

Hout brandt niet

Voor het gas insulated station heeft Strukton een innovatief concept bedacht. Zo worden alle installatiedelen zoveel mogelijk kant en klaar aangeleverd. Het begint al met het gebouw waar de GIS in zit. Dat heeft een fundament van prefabbeton en de constructie is niet langer van staal maar van hout. Brandgevaarlijk zeg je? Juist niet. Alleen de buitenste rand brandt, de kern niet. Dus zo lang de balken dik genoeg zijn, is een houten constructie veiliger dan staal. En duurzamer bovendien. Verder kan het dak van het gebouw af, zodat we de GIS er in zijn geheel in kunnen hijsen. De GIS staat namelijk op een skid, een soort frame. Dat is zeer vernieuwend. Na het inhijsen staat de GIS direct op zijn plek. Wekenlang opbouwen, vullen en testen op locatie is dus verleden tijd. Vervolgens is het een kwestie van de spreekwoordelijke stekkers erin en klaar zijn we. 

Risicodenken

Een van de eisen van TenneT is dat het concept veilig moet zijn, in ontwerp, bouw en gebruik. Niet voor niets staat het telkens op alle agenda’s. Zoals gezegd is het gas in een GIS giftig. Om gevaar voor monteurs te voorkomen, plaatsen we detectiesensoren en een alarm. Het gebouw wordt goed geventileerd, maar is dat wel de beste oplossing? Dat gas verdwijnt dan immers de buitenlucht in; dat strookt niet met het duurzame beleid van Strukton en TenneT. Het gas afvangen is een optie, daar doen we onderzoek naar. Zo zijn we voortdurend aan het wikken en wegen met risico’s, restrisico’s en back-upscenario’s.
Bij Strukton zijn we dat al jaren gewend, daar hebben we passende systemen voor. Dat leidt tot een consistente, consequente, integrale en traceerbare aanpak. TenneT is zeer gecharmeerd van deze mate van betrouwbaarheid.

Dynamische energiestromen 

De vernieuwing in techniek vergt ook een geheel andere werkwijze. We gaan van engineering naar configureren en van in-situ naar prefab. Voor TenneT zelf betekent het ook een flinke vernieuwing. We doen namelijk niet alleen andere dingen, we doen ook dingen anders. De projectgroepen GIS en AIS trekken de vernieuwing en gaan, samen met Strukton, met een oliespuitje de TenneT-organisatie door, om overal waar het kraakt een beetje te smeren. Langzamerhand stappen steeds meer TenneT-collega’s in de bus, onderweg naar de stations van de toekomst, zodat we optimaal voorbereid zijn op de dynamische energiestromen die onze maatschappij nodig heeft.